زنانگی و زندگی در شعرهای مهین مجتهدزاده موج می زند - مرد کوچک

به گزارش خبرنگاران به نقل از روابط عمومی انتشارات سیب سرخ، علیرضا بهنام- فرزند مهین مجتهدزاده- درابتدای این نشست گفت: مادرم از جمله شاعرانی بود که شعرخیلی دیر به سراغش آمد. او درششمین دهه زندگی اش پس ازبازنشستگی ازآموزش و پرورش به سرودن شعر روی آورد و شعر برایش وسیله ای برای ابراز احساسات و افکارش بود.

او اضافه کرد: مادرم ریشه در جنگل های سرسبز شمال داشت. نگاه پاستورال او به زندگی را در خلال تصویرهایش از طبیعت آن دیار می توان دید. خوش بینی ذاتی اش، اغلب فلسفه دیونیزوسی به شعرهایش داده است. فلسفه ای که از قضا نقطه محوری این اشعار موجز و کوتاه است. با این همه مرگ آگاهی و تلخی ناشی از نگاه واقع گرایانه به زندگی نیز در بعضی از شعرهای این مجموعه خود را نشان می دهند. در این کتاب گزیده ای از شعرهای مادرم گرد هم آمده که قدیمی ترین آن ها به سال 75 بازمی گردد و شعرها را به ترتیب زمانی از آخرین شعر به قبل تنظیم نموده ام.

بهنام سپس اعلام کرد: شعرهای این کتاب کوتاه و رئالیستی هستند و اغلب فضای تصویری دارند و از این نظر می توان آن ها را شبیه به شعرهای موج ناب دانست. شعرهای مادرم بخش جدایی ناپذیر زندگی او بود و شاید به همین دلیل بود که کوششی برای عرضه آن به جامعه ادبی نمی کرد. شعرهای او با جریان شعری این روزها فاصله دارد. اما در عین حال شعرهای او سبک خاصی را نمایندگی می نماید. در زمان حیاتش به دلیل بیماریش هرگز فرصتی فراهم نشد که کتاب او را برای انتشار آماده کنم. امیدوارم شعرهای او نظر مخاطبان شعر را جلب کند و برای انتشار این مجموعه از کوشش مژگان اکبری مدیر انتشارات سیب سرخ تشکر می کنم.

درادامه محمود معتقدی اظهار کرد: در شعرهای مهین مجتهدزاده، حس طبیعت گرایی به ویژه طبیعت شمال و بازتاب بعضی از وقایع تاریخی که او در زندگی اش شاهد آن بوده همچون نهضت ملی شدن صنعت نفت مشهود است.

او اضافه کرد: بی گمان جریان های جاری تاملات شاعرانه، دور از روزهای جوانی و کهنسالی، خود صندلی ذهن و زبان حسی و عاطفی فراوانی دارد، چرا که سرچشمه شعرها با همه افت و خیزهایش، یک اتفاق سیال و لغزنده است که با نوعی دانستگی و شهود شاعرانه همراه است.

معتقدی ادامه داد: حرکت در شعرهای مهین مجتهدزاده، آهسته و عمیق است. او شاعری گزیده گو و کوتاه نویس است و زبان شعر او گاه به زبان گفتار نزدیک می گردد. او در شعرهایش از طبیعت و عناصرآن باران، جنگل و درخت به ویژه طبیعت شمال بهره گرفته است و حس موسیقایی نیمایی در شعرهایش مشهود است.

به گفته معتقدی، مجتهدزاده در مقطعی از تاریخ ایران زندگی می نماید که به نوعی شاهد بسیاری از وقایع تاریخ معاصر ایران بوده است و از بعضی از این وقایع نیز متاثر بوده است و این نشان می دهد که او از نگرش اجتماعی و فرهنگی خاصی برخوردار بوده است.

در ادامه مهرنوش قربانعلی، گفت: شیوه و زمان انتشار کتاب مهین مجتهدزاده نشان می دهد که شاعر این مجموعه خودش را موظف ننموده، هر چه می نویسد منتشر گردد وهمین موضوع از نگاه او به هستی است.

او اضافه کرد: برای نگاهی اجمالی به کتاب دوباره با پای پیاده رجوع به نشانگرها وعناصری که در آستانه متن قرار گرفته اند و پیرامتن اثر را شکل می دهند ضروری به نظر می رسد. آنالیز این آستانه یا پیراستن متن می تواند، همزمان آنالیز درون و همچنین بیرون مرزهای مادی متن را امکان پذیر کند.

این شاعر اظهار کرد: مقدمه ای که علیرضا بهنام بر کتاب مادرش نوشته است، در میان عناصر پیرامتنی حائز اهمیت است. نه به این دلیل که به ادراک متن یاری می نماید، بلکه از این جهت که یاری می نماید تا از این کتاب به عنوان متنی چندوجهی یاد کنیم. در کتاب مهین مجتهدزاده به نوعی شاهد زندگی نگاری و رویکردی تاریخی هستیم. دانستن این موارد در تاویل و شناخت متن اهمیتی اساسی دارد.

او گفت: شعرهای مجموعه با پای پیاده را از جهت محتوایی می توان در سه گانه روایت های از زیست آدمی؛ زندگی، عشق، ومرگ مورد آنالیز قرار داد که اگر آن ها را به شکل کلاژی مضمونی لحاظ کنیم به نظر می رسد پاره ای از این پیکره در شعر نیست. شاید کلان روایت عشق آن قدر خود را پررنگ نشان می دهد که هر آن چه در روی دیگر روایت انسانی عشق و روایت عاشقانه زندگی است را در شعرها نمی بینیم. گویا یا شعرها ناتمام رها شده اند یا به تعبیری دارای خاتمه باز هستند یا قرار بوده نیمه دیگری داشته باشند.

قربانعلی در خاتمه سخنانش گفت: جانی که تغییر و تجربه را پذیرا می گردد به دشواری وظیفه آدمی باور دارد و هم از این روست که نوشتن را شروع می نماید و تا انجام حیات خود امتداد می دهد.

سعید پویش هم در این نشست گفت: من مهین مجتهدزاده را از نزدیک می شناختم، او عاشق طبیعت و زندگی بود و با عشقی وصف ناشدنی درباره طبیعت حرف می زد. اگر شعرهای او را مطالعه کنید، علاقه او به طبیعت را می توانید حس کنید. اگر به شناسنامه کتاب نگاه نکنیم، پس مطالعه شعرها تصور خواهید که با شاعری چهل و چند ساله.ای روبرو هستید.

او اضافه کرد: هر چه شاعران سن شان بالاتر می رود، به طویل نویسی روی می آورند اما شعرهای مجتهدزاده بسیار کوتاه است و گاه شعرهایش به هایکو نزدیک می گردد. من از مطالعه شعرهای او بسیار لذت بردم. او عاشق سفر بود و گاه به دلیل بیماری سفر کردن برایش میسر نمی شد. من با خواندن شعرهایش به دنیاهای نامکشوف که توسط شاعر کشف می شوند، سفر کردم.

به گفته پویش دوباره با پای پیاده مجموعه شعر موفقی است و چه خوب که این مجموعه توسط فرزندش گردآوری و منتشر شد و به فراموشی سپرده نشد.

علیرضا راهب نیز گفـت: با مطالعه شعرهای این مجموعه دریافتم که با شاعری روبه رو هستیم که زندگی فرهنگی داشته و بسیار اهل مطالعه بوده است. او درشعرش خودش را ملزم ننموده تا درباره هر اتفاق سیاسی و اجتماعی که در دنیا رخ می دهد، بیانیه بدهد.

او سپس گفت: زنانگی و زندگی در شعرهای این مجموعه موج می زند. با این که تاریخ شعرها نشان می دهد که مجتهدزاده این شعرها را در دهه ششم زندگی اش به این سو نوشته، اما در این شعرها من آدم بیمار و فرتوتی را نمی بینم. او شاعری است که در شعرهایش در حال سفراست. او هرگز خودش را مقید ننموده تا درگذشته بماند.

به گفته راهب، زندگی و شعر مجتهدزاده ازهم جدا نیستند و نوعی آمیختگی اسلیمی شاعر با سوژه اش در شعر شاهد هستیم. با مطالعه شعرهای مجتهدزاده در می یابیم که او به صناعات ادبی و تاریخ ادبیات ایران و دنیا تسلط دارد.

او اضافه کرد: البته به این نکته باید اشاره کنم که بعضی از شعرهای این مجموعه احتیاج داشته اند تا شاعر دوباره به آن ها رجوع کند و آن ها را بازنویسی کند، اما گویی هرگز فرصتی برای چنین کار نیافته است. شعرهای این مجموعه بسیار عمیق و پخته و برآمده از زندگی زیسته شاعر هستند و من واقعا از مطالعه آن ها لذت بردم.

مهین مجتهدزاده متولد سال 1312 و فارغ التحصیل ادبیات انگلیسی از دانشگاه تهران بود. او به عنوان دبیر زبان در آموزش و پرورش به کار پرداخت و پس از بازنشستگی به سرودن شعر روی آورد. مجتهدزاده هشتم شهریور ماه سال جاری پس از یک دوره مبارزه با بیماری سرطان درگذشت. گزیده ای مشتمل بر 40 قطعه شعر از شعرهای این شاعر به همت فرزندش گردآوری و توسط انتشارات سیب سرخ منتشر شده است.