رایزنی های تهران-توکیو در وقت اضافه - مرد کوچک

به گزارش ، در واپسین روزهای پاییز به مناسبت نودمین سالگرد روابط دیپلماتیک ایران و ژاپن شاهد سفر حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان به توکیو بودیم. این کشور همواره ثابت کرده که خواهان برقراری همکاری اقتصادی مشترکی با تهران است و این سفر هم در پاسخ به سفر نخست وزیر ژاپن که در خرداد امسال به تهران آمده بود اجرا شده است. امسال به دلیل نودمین سالگرد روابط دیپلماتیک دو کشور و تحولات اخیر، مانند فشار ها و تحریم های ناعادلانه ای که خروج آمریکا از برجام برای کشورمان به همراه داشته است، ایران و ژاپن مذاکرات سنگین و فشرده ای را در مورد مسائل دو جانبه، منطقه ای، بین المللی و مباحث مربوط با برجام و اعمال فشارهای واشنگتن را در دستور کار روزهای آینده خود قرار داده اند.

این رایزنی ها در شرایطی دنبال می شود که مدت زیادی تا برداشتن پنجمین گام کاهش تعهدات برجانی تهران باقی نمانده است.

تا به امروز رئیس جمهور کشورمان و نخست وزیر ژاپن 3 مرتبه در نیویورک، تهران و اکنون هم در توکیو ملاقات داشته اند و آنچه در جریان سفر روحانی به ژاپن روی داده در دو حوزه سیاسی و اقتصادی قابل تجزیه و تحلیل است؛ نخست اینکه ایران تمایل دارد رابطه اقتصادی گسترده ای با ژاپن در حوزه تبادلات تجاری و فناوری داشته باشد و در این راستا همکاری ها می تواند در سطح بسیار بالایی رشد کند، در نتیجه می توان گفت که در 9 دهه گذشته روابط خوبی بین دو کشور تهران و توکیو فعال بوده است.

تحلیلگران بر این باورند که طی روز های آینده توافق نامه های بسیار مهمی بین تهران و توکیو امضاء خواهد شد. از سوی دیگر موضوع برجام که اکنون بخشی از سفر رئیس جمهور کشورمان به ژاپن را تشکیل داده، این است که احتمالا توکیو طرحی را برای نجات برجام ارائه داده که از سوی کارشناسان در حال بررسی است. چراکه ژاپن معتقد است که برجام باید به عنوان یک توافق نامه برد- برد تعریف شود و جایگاه خود را پیدا کند. با استناد به این موضوع می توان گفت که اکنون شرایط جدیدی در حوزه برجام به وجود آمده است. به همین دلیل کارشناسان احتمال می دهند که آمریکایی ها پیام مثبتی برای ایران از طریق توکیو ارسال کرده اند و پیشنهاد های ژاپن برای انجام تعدیلاتی بر روی برجام مطرح شده که اکنون در دست بررسی است و تیم کارشناسی ایران با همکاری طرف های ژاپنی در حال بررسی نقطه نظرات ژاپن و آمریکا پیرامون برجام است. افزون بر این گفته می شود که اتفاقات مثبتی در حال شکل گیری است که نتایج آن در روز های آینده در عرصه های اقتصادی، سیاسی و حوزه برجام شکل خواهد گرفت.

معاون سیاسی وزیر امور خارجه با اشاره به مذاکرات سنگین و فشرده اجرا شده بین مقامات ایران و ژاپن در جریان سفر رئیس جمهور به توکیو اظهار کرد که در این مذاکرات در مورد مسائل دوجانبه، منطقه ای، بین المللی و همچنین مباحث مربوط به برجام و تحریم های آمریکا رایزنی شده و قرار است مشورت های دو کشور از نزدیک ادامه پیدا کند.

اگرچه ژاپن کمتر در رخداد های منطقه ای و جهانی حضور داشته، ولی به هر حال کشوری است که اقتصاد آن مبتنی بر آرامش، امنیت منطقه و جهان است و منافع آنها در حاکم بودن آرامش در منطقه گره خورده، تا بتواند تعامل اقتصادی مثبتی با کشور های منطقه مثل ایران داشته باشد.بنابراین ناظران بر این باورند که ژاپن در صدد است تا آنجایی که می تواند از گسترش تنش ها در منطقه به خصوص در حوزه خلیج فارس جلوگیری کند و به همین دلیل می کوشد که نقش میانجی بین ایران و واشنگتن داشته باشد.

پیش از از تحریم های واشنگتن، توکیو 5 تا 15 درصد از نفت مورد نیاز خود را از تهران تامین می کرد و یکی از خریداران سنتی نفت کشورما بوده است، امروزه نیز با اینکه به اعتراف مقام های دو کشور مسائل زیادی در این خصوص به دلیل تحریم ها وجود دارد، اما دو کشور امید دارند که این همکاری ها دوباره از سر گرفته شود و شرکت های ژاپنی و پالایشگاه های این کشور بار ها درخواست هایی برای خرید نفت از ایران ارائه کرده اند و از دولت خواسته است برای دریافت معافیت از تحریم ها با آمریکا رایزنی کند.تا به امروز چندین دور از رایزنی ها میان ژاپن و مقام های آمریکایی در این باره برگزار شده و دو کشور همچنان به مذاکرات در این باره ادامه خواهند داد.

بیش از 80 درصد از نفت مورد نیاز ژاپن از منطقه غرب آسیا تامین می شود، بنابراین می توان گفت که خرید های نفتی و داشتن منابع مختلف صادراتی اهمیت زیادی برای آنها دارد. ژاپن مطلع است که ناامنی فزاینده در منطقه می تواند باعث شود تا خرید های نفتی آن از کشور هایی نظیر عربستان و یا امارات مختل شود و ایران به عنوان دارنده منابع بزرگ نفت و گاز برای توکیو طبق اذعان مقام های این کشور جایگاه ویژه ای دارد، علاوه بر این تهران هم که فروشنده قدیمی نفت به توکیو بوده، امید دارد این کشور جدا از فشار ها و تحریم های آمریکا راهی برای خرید نفت از ما بیابد و اجازه ندهد یکجانبه گرایی آمریکا مانع گسترش این بخش از همکاری ها شود.

رئیس جمهور کشورمان پیش از ترک توکیو در جمع شماری از مدیران ارشد بخش های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ژاپن در توکیو گفت که در های ایران به روی دولت و شرکت های ژاپنی برای مشارکت و سرمایه گذاری در پروژه های بزرگ اقتصادی باز است و ایران و ژاپن به عنوان دو دوست قدیمی، نباید اجازه دهند که کشور ثالثی در روابط محبت آمیز آن ها اخلال ایجاد کند.

همچنین نخست وزیر ژاپن دو روز گذشته (جمعه)، رئیس جمهور کشورمان را از تصمیم خود برای اعزام نیروی دریایی به منطقه غرب آسیا مطلع و به صراحت نگرانی توکیو را از بالا دریافت تنش ها در خاورمیانه گفت. مسئله اعزام نیرو های نظامی ژاپن به آب های مجاور تنگه هرمز مورد بحث قرار گرفته و توکیو امیدوار است با کاسته شدن از تنش ها مسئله ای برای امنیت کشتیرانی در کل این منطقه بوجود نیاید.

آبه در ملاقات با رئیس جمهور کشور مان گفته کشورش از تنش های فزاینده در خاورمیانه ناخرسند و در عین حال نگران است و برای فروکش کردن آن همه تلاش خود را بکار خواهد گرفت. او همچنین از ایران خواست که هر آنچه در توان دارد برای کاستن از تنش ها بکار گیرد و به پیشبرد صلح و ثبات و امنیت منطقه کمک کند و به تعهداتش به برجام نیز پایبند باشد.

نخست وزیر ژاپن در عین حال موضوع کشورش در مورد اعزام نیرو های دفاع از خود ژاپن به خاورمیانه را برای روحانی توضیح داد. این عملیات برنامه ریزی شده ژاپن، آب های آزاد خلیج عمان، دریای عربی و خلیج عدن را تحت پوشش قرار می دهد. بر اساس پیش نویس طرح تصویب شده از سوی ائتلاف احزاب حاکم ژاپن، این کشور یک ناوشکن و هواپیمای گشت زنی P-3 C برای جمع آوری اطلاعات در منطقه خلیج فارس مستقر می کند. در بخشی از پیش نویس این طرح آمده که در صورت به وجود آمدن شرایط اضطراری، دستور ویژه ای از سوی وزیر دفاع ژاپن صادر می شود که به نیرو های این کشور اجازه استفاده از تسلیحات برای محافظت از کشتی مورد حمله قرار گرفته را می دهد. منابع محلی ژاپن می گویند که این طرح احتمالا هفته آینده از سوی دولت این کشور به تصویب خواهد رسید. رئیس جمهور کشورمان هم به همین دلیل به طرف های ژاپنی تضمین ها و اطمینان های لازم را داده و تاکید کرده که ایران قادر است امنیت خلیج فارس را تامین کند.

از سوی دیگر برخی تحلیلگران براین باور هستندکه ژاپن تمایلی به پیوستن به ائتلاف آمریکا یا هرمز نداشته و علاقه دارد همچنان بین تهران و واشنگتن بی طرف بماند. البته با توجه به اینکه ترامپ شرایط روشنی ندارد و اکنون با یک بحران سیاسی در داخل آمریکا روبرو است، به نظر می رسد که ائتلاف پیشنهادی آمریکا برای تامین امنیت خلیج فارس با شکست روبرو شده و آمریکا نخواهد توانست یک ائتلاف جهانی برای تسلط بر خلیج فارس ایجاد کند.

گزارش از فاطمه زهرا نصراللهی