تکه های یک زن فیلمی که باید دید - مرد کوچک

به گزارش فرادید، مارتین اسکورسزی مدیر اجرایی تولید این فیلم است و تماشای آن را یک تجربه سینمایی عمیق و منحصربه فرد نامیده است.

داستان

آرتا و شان، زوجی جوان هستند که در آستانه پدر و مادر شدن قرار دارند، اما سهل انگاری پرستار باعث می گردد فرزندشان را هنگام زایمان از دست بدهند. این اتفاق مسائل و رنج های مختلفی را در زندگی آن ها به همراه دارد. مارتا با داغ از دست دادن فرزندش یک سفر احساسی را شروع می کند.

مارتا (ونسا کربای) و شان (شیا لبف) زوج جوانی هستند که در انتظار اولین فرزند خود به سر می برند. شان کارگر پل سازی است و مارتا در یک شرکت شغلی اداری دارد. آن دو تصمیم گرفته اند که فرزند خود را به کمک پرستاری مخصوص و در خانه به دنیا آورند. وقتی موعد تولد نوزاد فرا می رسد، پرستار اصلی نمی تواند حاضر گردد و به جای خود پرستار دیگری را می فرستد که ایو (مالی پارکر) نام دارد.

نوزاد مارتا و شان دقایقی بعد از تولد می میرد و این اتفاق باعث بروز مسائلی در زندگی این دو نفر می گردد که بخشی از آن به شکایت از پرستار مرتبط است و بخش مهمترش مارتا را تحت تاثیر قرار می دهد و پای مادر (الن بورنستین) حمایتگر، اما سلطه طلب وی را هم به رابطه وی و همسرش باز می کند.

موضوع اصلی فیلم تکه های یک زن تصویر از دست رفتن یک نوزاد و تاثیر عاطفی این ضایعه بر زندگی آدم هایی است که با آن درگیرند. کسی که بیشتر از همه از این فقدان متاثر می گردد، مادر است که عنوان فیلم اشارتی به یکی بودن بدن وی و بدن نوزادش دارد.

فیلم با یک سکانس نفس گیر و دلهره آور از چگونگی زایمان شروع می گردد. این سکانس با نهایت واقع نمایی به انتها می رسد و پس از آن داستان اصلی فیلم شروع می گردد که عبارت است از عواقب مرگ نوزادی که تمامی آرزو های یک زوج بر زندگی وی حمل شده و اکنون از کف رفته است.

فیلم یک خط روایی دیگر هم دارد که عبارت است از دعوای حقوقی خانواده مارتا با پرستاری که تماشاگر حس می کند چندان در قضیه مرگ نوزاد مقصر نبوده است. واقع نمایی در تصویر زندگی مارتا و شان و ارتباط عاطفی آن دو بر بقیه بخش های فیلم نیز حاکم است.

این واقع نمایی مانع از جبهه گیری مخاطب در برابر شخصیت هایی می گردد که به نحوی ماهرانه خاکستری تصویر شده اند. نویسنده حتی دقایقی را هم اختصاصا در اختیار مادر سلطه جوی مارتا قرار می دهد تا ماجرا را از نگاه وی روایت کند و مانع از قضاوت یک جانبه تماشاگر نسبت به او گردد.

کارگردانی و ساخت

کورنل موندروتسو که جزء کارگردان های عجیب سینمای امروز است. این کارگردان مجارستانی همیشه سعی کرده در هر فیلمش خودش را به چالش بکشد و هرچند دوربین تعقیب گر و نمای بلند امضای کارهایش هستند، اما از نظر مضمونی و اجرایی، فیلم هایش با هم تفاوت دارند. خدای سفید برای مثال تجربه کار با گروهی سگ به عنوان بازیگر بود که فیلمی یکدست و نفس گیر بود. قمر ژوپیتر با شروع و انتهای درخشان، موضوع پناهجویان را به چالش می کشید، اما در آنجا هم ایده های غیرمنطقی نفس فیلم را گرفته بود.

دلتا محبوب ترین فیلمش داستان بازگشت پسری به خانه بعد از سال ها بود، فیلمی که اجرای درست و فیلمنامه خوبش بسکمک را به موندروتسو امیدوار کرد. فیلم بدنامش جوانا است که داستان زنی است که به شکلی معجزه آسا از مرگ به زندگی باز می گردد و قدرت شفا دادن دارد. نکته اینجاست که در این فیلم همه آواز می خوانند. فیلم به بهترین شکل ممکن بیانگر جنون موندروتسو فیلمساز است.

او با هر فیلمش هم می خواهد خودش را به چالش بکشد و هم مخاطبش را، گاهی مثل دلتا، جوانا و خدای سفید کاملا پیروز است، گاهی مثل قمر ژوپیتر برای دقایقی پیروز است و گاه مثل تکه های یک زن در لحظاتی. اما این روحیه جست وجوگر چیزی است که من در موندروتسو می ستایم و همیشه منتظر تماشای کار جدیدی از او هستم، او همیشه می تواند خودش و ما را حسابی غافلگیر کند حتا وقتی فیلمش خوب نشده!

تصور اینکه کارگردانانی باسابقه و هنرمند همچون نورمن جویسون یا سیدنی لومت فیلمی درباره یک دعوای حقوقی بسازند چندان دور انتظار نیست، البته در موضوع فیلم تکه های یک زن نیز به چنین دعوایی اشاره شده است، اما به تصویر کشیدن احساسات متاثر از فقدانی بزرگ همچون مرگ فرزند، کار هر کسی نیست.

کارگردان مجارستانی، کورنل موندروتسو، در روایت این فیلم ترجیح داده است تمرکز را روی رابطه احساسی میان زوج و خلأ های عاطفی آن دو پس از این فقدان بزرگ بگذارد و از پردازش بیش از اندازه جریانات حقوقی و دادگاهی خودداری کند.

اگرچه زن و شوهر هر دو به شدت تحت تأثیر فاجعه رخ داده قرار گرفته اند، شخصیت زن داستان با مسئله ای بزرگ تر روبه روست و برای بهبود شرایط روحی و نجات ازدواجش باید مسیری طولانی تر را طی کند. در واقع، هویت و شخصیت زن داستان، موضوع اصلی این فیلم درام است.

در فیلم پیش رو، موندروتسو در ظاهر، شخصیت های داستانی شان (لباف) در نقش یک کارگر ساختمانی و همسر ساده و خوش اخلاقش مارتا (کربی) را به مخاطبان معرفی می کند؛ اما در حقیقت، او مشغول معرفی یکی از فیلم های تاریخساز دنیای سینما به مخاطب است.

حتی اگر سال ها از تولید فیلم تکه های یک زن بگذرد، چه مخاطبان این فیلم را دوست داشته باشند و چه نه، بی شک همه درباره 23 دقیقه خوش ساخت ابتدایی آن حرف خواهند زد؛ یعنی، همان سکانس زیبا و پراحساسی که مارتا در حال زایمان است. از منظری دیگر، این سکانس مخاطب را به یاد فیلم فرزندان انسان (با عنوان اصلی Children of Men) می اندازد.

تکه های یک زن ساخته کرنل مونتروتسوی مجار، شروع فوق العاده و ویرانگری دارد. فیلم با یک پلان سکانس طولانی از نمایش بی پرده زایمان شروع میگردد و این شروع به یک تراژدی بی رحمانه می رسد. فیلمساز دوربین را در عمق حادثه قرار می دهد و بیننده را شاهد و ناظر درد زایمان شخصیت اصلی زن و دلواپسی همسرش می کند. زیبایی تولد پس از زجر زایمان ساخته می گردد و ناگهان حادثه کلیدی رخ می دهد. چنین شروع طوفانی نوید فیلمی درخشان را می دهد.

تحلیل محتوایی

فرض کنید برای رسیدن به هدفی مهم، مرحله به مرحله، برنامه ریزی کرده اید. فرض کنید تمام تلاشتان را نیز به خرج داده اید تا همه چیز طبق برنامه تان پیش برود. ولی در آخرین لحظه، ناگهان ورق برمی گردد و شما شکست می خورید. از اینجا به بعد، رابطه شما با دیگران دچار بحران می گردد. تکه های یک زن روایت روبروه یک زن با چنین بحرانی است. او نوزادش را در جریان تولد از دست می دهد و اکنون ناچارست با این فقدان و تبعاتش کنار بیاید.

اما یک نکته؛ آنچه در چنین مواقعی بسیار دردناک است، نه خو شکست، بلکه اصرار عزیزانتان در این باره است که تو باید به آن شیوه ای که ما تجویز می کنیم، با این شکست روبرو شوی. آنان برای مجاب کردن تان، مدام داستان هایی از زندگی خود یا دیگران نقل خواهند کرد، بی آنکه بدانند این کار چه عذابی را بر شما تحمیل خواهد کرد.

تکه های یک زن آن فیلمی است که شخصی برای داشتن یک تجربه احساسی خاص باید تماشا کند. بخش هایی از آن امیدوار کننده اند، بخش های دیگر نابودکننده. فیلم تلاش ندارد داستان را بی دلیل تغییر بدهد، بلکه می خواهد آن را طوری به ما ارائه کند که باعث بگردد بیننده ارتباط عمیقی با شخصیت ها برقرار کند، داستانی که بسیار رایج تر از چیزی است که احتمالا خیلی ها باور داشته باشند. در این فیلم هیچ شخصیت منفی ای وجود ندارد. آدم هایی که به خاطر غم و تلخی روزگار تکه تکه شده اند رفتار های ناشایستی از خود نشان می دهند همین.

او بوی سیب می داد

تکه های یک زن بیش از هرچیز درباره تاثیر یک فقدان بر زندگی یک زوج است، زوجی که هر دو انسان هایی شریف اند که عاشق هم اند؛ اما در روبروه با این فقدان رابطه آن ها به مخاطره می افتد. فیلم از سیاه وسفید نشان دادن آدم ها پرهیز کرده و بیننده می تواند با هرکدام از کاراکتر ها همذات پنداری کند.

نمادشناسی

تکه های یک زن از زبانی نمادین بهره مند است. مهمترین نماد آن نیز پل است که قرار است نشانی از پیوند دو طرف باشد. استفاده از المان های نمادین در فیلم را جالب توجه بود. در ابتدای فیلم پلی بر روی رودخانه در حال ساخته شدن است و ما ماه به ماه با داستان فیلم جلو می رویم و این پل را می بینیم که رفته رفته تکمیل می گردد. سیبی که زن گاز می زند و در جای جای فیلم دیده می گردد به زیبایی در جهت انتقال مفهوم استفاده شده است. فیلم انتهای شاعرانه و بسیار زیبا از لحاظ بصری دارد که در یاد می ماند.

مادر و جامعه

شرایطی که مارتا در آن قرار گرفته است، ریشه در باور سنتی مردسالارانه ای دارد که در چنین هنگامه ای نو مادر را در موضع شرم و گناه قرار می دهد. زیرا نتوانسته در بستر عرفی که یگانه راه کمال یافتگی زن را به واسطه مادر شدن تعریف می کند، مادر گردد!

برساخت سرکوب گرانه ای که زن ها را تحت فشار مضاعفی افزون بر فشار غم از دست دادن نوزادشان قرار می دهد. درست در این شرایط سخت مارتا است که زن نیاز به درک شدن و همراهی و دل آسایی از سوی مرد دارد. نیازی که شان به طرز غریبی در درک آن ناتوان است و فکر می کند هر دو در شرایط مشابهی هستند که فرزند از دست داده اند و نمی تواند احساسات مارتا به عنوان نومادر فرزند از دست داده را بفهمد و متوجه گردد که او چقدر تحت فشار های درونی و خانوادگی و اجتماعی ناشی ازعدم پیروزیتش در فرایند مادر شدن است و از سر همین ناآگاهی از ماهیت مشکل پیش آمده در رابطه، در یک غریبگی محض با مارتا، در اوج نیاز او به لمس روح و جانش، اصرار دیوانه واری به داشتن رابطه جنسی و لمس تن او دارد.

شان اصلا متوجه نیست که مارتا به عنوان زنی که بارداری طولانی ای را پشت سر گذاشته و تازه زایمان کرده و نوزادش را از دست داده، چه حس منفی ای نسبت به بدن خود دارد وشان باید کمکش کند تا او دوبار شور و میل از دست داده اش را بیابد، نه این که از او انتظار داشته باشد مثل همیشه با هم رابطه جنسی برقرار کنند و از این روست که مارتای خسته و شوک زده را از خود دورتر می کند.