مسئولیت انتخاب اعتیاد با خود فرد است نه اطرافیان و جامعه!، تئوری انتخاب چگونه به ترک یاری می نماید؟ - مرد کوچک

او ادامه داد: بر این اساس تئوری انتخاب در پی این نیست که افراد مبتلا به اعتیاد را با استفاده از روش های کنترل بیرونی مجبور به ترک اعتیاد کند. تئوری انتخاب به تعبیر ویلیام گلسر، پایه گذار این نظریه، یک روان شناسی آزادی فردی است و بر همین اساس فرد مبتلا به اعتیاد زمانی مایل به ایجاد تغییر رفتاری و کنار گذاشتن اعتیاد برخواهد آمد که خودش تصمیم گرفته باشد و تحت فشار دیگران نباشد. لذا مایکل رایس کوشش می نماید تا با آموزش کنترل درونی و نحوه ارضای احتیاجهای پنج گانه و برترین شیوه دست یابی به تصاویر جهانی مطلوب به خواننده، به وی یاری کند تا خودش تصمیم به کنار گذاشتن رفتار اعتیادی بگیرد و رفتار یا رفتارهای نوی را انتخاب و جایگزین کند.

گل ورز با بیان اینکه این کتاب نکات کلیدی تئوری انتخاب را به مخاطب می آموزد و از خواننده می خواهد تا با توجه به این مفاهیم زندگی خود را مورد بازنگری قرار دهد و احتیاجهای خود را بشناسد یادآور شد: یکی از مقولات مهم تئوری انتخاب جهانی مطلوب است؛ یعنی فضایی ذهنی که هر آنچه حال ما را خوب می نماید در آن نگه می داریم و یا همواره کوشش می کنیم تا به آن برسیم. این نظریه معتقد است که افراد مبتلا به اعتیاد موضوع مورد اعتیاد (دارو، مواد، کار) را در جهانی مطلوب خود قرار داده اند و همواره در پی رسیدن به آن هستند؛ بنابراین باید آموزش ببینند که تصاویری را در این فضا جایگزین نمایند که آسیب کمتری به آنها می رساند و به علاوه منجر به حال خوب در آنها می گردد.

به گفته این مترجم، در این کتاب خواننده با تعاریف نظری و عملی اعتیاد به مواد و غیرمواد آشنا می گردد و با انجام یک خودارزیابی متوجه می گردد که آیا اعتیاد دارد یا خیر (البته گفتنی است که تشخیص بالینی دقیق ابتلا به اعتیاد احتیاج ارزیابی یک متخصص دارد و کتاب حاضر یک کتاب تشخیصی بر مبنای علائم و نشانه های راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی [DSM] یا طبقه بندی بین المللی آماری بیماری ها [ICD] نیست). سپس خواننده ترغیب می گردد تا عوامل ماشه چکان و تداوم بخش رفتار اعتیادی را در خودش شناسایی کند زیرا بسیاری از این عوامل برای هر شخص منحصربه فرد هستند و نمی توان برای تمام افراد یک یا چند عامل مشترک در نظر گرفت. نویسنده بعلاوه به انواع اعتیاد، مراحل اعتیاد و بعضی از باورهای نادرست و غیرمنطقی درباره این رفتار و به علاوه اهمیت گروه های ترک اعتیاد اشاره می نماید.

گل ورز درباره مخاطبان این کتاب مطرح نمود: این کتاب برای سه گروه از افراد نوشته شده است: 1) مشاوران و روان شناسان فعال در حوزه ترک اعتیاد برای یاری به مراجعان؛ 2) افرادی که احساس می نمایند در دام اعتیاد و سایر رفتارهای اجباری اعتیادگونه گیر افتاده اند به عنوان یک کتاب خودیاری؛ و 3) کسانی که یکی از دوستان یا اعضای خانواده شان گرفتار چنین رفتارهایی شده اند. با توجه به اینکه این کتاب هم مانند سایر کتب مجموعه تئوری انتخاب در عمل مفاهیم بنیادین نظریه را آموزش می دهد، مخاطبان احتیاج به دانش زمینه ای خاصی در حوزه روان شناسی، اعتیاد و تئوری انتخاب ندارند و هر آنچه را برای استفاده بهینه از این کتاب لازم دارند در بخش های ابتدایی آن می آموزند.

او در پاسخ به سوالی درباره تعریف اعتیاد اعلام کرد: اعتیاد صرفاً مصرف مواد/دارو و وابستگی به آنها نیست و گاهی اوقات افراد به صورت وسواس گونه به رفتارهای دیگری ازجمله کارکردن اعتیاد پیدا می نمایند. بسیاری از افرادی که درگیر اعتیاد شده اند مایل به ترک این رفتار هستند اما ممکن است راه ورسم این کار را بلد نباشند، نگران هزینه های کلینیکی و بستری باشند، دیگران آنها را همراهی ننمایند یا بنا به هر دلیل دیگری پیروز به کنار گذاشتن رفتار اعتیادی نشوند. کتاب راهنمای روان شناسی تئوری انتخاب برای اعتیاد کوشش می نماید تا اطلاعات مورد احتیاج در مورد اعتیاد از علل گرفته تا پیامدها را در اختیار افراد قرار دهد و دست کم انگیزه اولیه برای اقدام به ترک را در این افراد ایجاد کند.

گل ورز گفت: از سوی دیگر با توجه به اینکه اگر فرایند ترک بدون اطلاعات علمی مورد احتیاج (مثلاً درباره سندرم ترک) صورت گیرد ممکن است فرد نتواند عوارض ترک را تحمل نموده و مجدداً عود رخ دهد؛ در نتیجه بهتر است که این کار کاملاً علمی صورت پذیرد و دانش ضروری برای این کار به افراد درگیر آموزش داده گردد؛ مایکل رایس در کتاب خود همین موضوع را مد نظر قرار داده است.

این مترجم با بیان اینکه با توجه به مبنای نظری کتاب (تئوری انتخاب) نویسنده اعتیاد را از منظر واقعیت درمانی (درمان مبتنی بر تئوری انتخاب) آنالیز می نماید و راهکارهایی را برای کنارگذاشتن رفتارهای اعتیادی مطرح می نماید مطرح نمود: افراد بسیاری انجام رفتارهای اعتیادی را ناشی از اثرات محیطی مثل مسائل مالی، دوستان یا اعضای خانواده معتاد، محیط زندگی نامناسب و... می دانند. نظر به اینکه تئوری انتخاب اعتیاد را یک رفتار انتخاب شده قلمداد می نماید مسئولیت ترک این رفتار را نیز متوجه خود فرد می داند و او را ترغیب می نماید تا با خودارزیابی اثرات اعتیاد را بر زندگی فردی، شغلی و تحصیلی اش شناسایی کند و دست به انتخاب های نو بزند و در نتیجه رفتارهای نوی را اتخاذ کند تا علاوه بر دست یابی به احتیاجهایش، خواسته ها و تصاویر موجود در جهانی مطلوبش را نیز برآورده کند. در بخشی از کتاب نیز نویسنده راهکارهایی را برای دوستان و نزدیکان افراد مبتلا به اعتیاد ارائه می نماید تا بتوانند با استفاده از تئوری انتخاب به او یاری نمایند که این رفتارها را با اعمال مسئولانه و مؤثر جایگزین کند.

او تاکید نمود: با توجه به اینکه سن مصرف مواد در جهان و ازجمله کشور ما کاهش یافته و تنوع مواد و داروهای صنعتی اعتیادآور افزایش یافته است و دسترسی افراد به این مواد ساده تر شده است ضروری است که نوجوانان و خانواده ها با خطرات مصرف و وابستگی و اعتیادآوری بالا و بعلاوه سازوکار اعتیادزایی آنها آشنا شوند تا بتوانند با اجتناب از این مواد/داروها از مضرات آنها در امان باشند.

گل ورز در سرانجام گفت: از طرف دیگر، تئوری انتخاب یک نظریه رابطه ای است و تأکید فراوانی بر روابط بین فردی دارد و معتقد است که بسیاری از مسائل روان شناختی بلندمدت انسان ها ناشی از مسائل رابطه ای است و چنانچه روابط ناکارآمد فرد اصلاح شوند مسائل روان شناختی نیز رو به بهبود می روند. این مسئله در جامعه امروز مغفول مانده و بسیاری از انسان ها به دلیل دل مشغولی های روزمره از سرمایه گذاری برای روابط چشم پوشی می نمایند. والدین و اطرافیان افراد مبتلا به اعتیاد باید این مسئله را مد نظر قرار دهند و چنانچه ارتباط ناکارآمدی با فرد مبتلا دارند مسیرهای برقراری ارتباط مؤثر و بهتر را بیاموزند. بنابراین و با توجه به اهمیت ارتباطات بین فردی در بخشی از این کتاب بر ارتقای کیفیت روابط تأکید و تکنیک هایی ارائه شده است.

کتاب راهنمای روان شناسی تئوری انتخاب برای اعتیاد: روش هایی برای غلبه بر وابستگی به مواد و دیگر رفتارهای اجباری نوشته مایک رایس با ترجمه ابوذر گل ورز از سوی انتشارات ارجمند روانه بازار نشر شده است.