اضطراب در بچه ها - راههای پیشگیری و درمان - مرد کوچک

شناخت عوامل استرس

ابتدا والدین باید منشأ استرس کودک را شناسایی نمایند. فشارها غالباً منشأ خارجی دارند مانند خانواده، دوست یا مدرسه، اما گاهی از درون خود فرد نیز نشأت می گیرد. مهمترین فشارها می تواند فشارهایی باشد که ما به خود وارد می آوریم زیرا اغلب میان آنچه ما فکر می کنیم باید باشیم و آنجه در حقیقت هستیم مغایرت وجود دارد.

استرس می تواند هر فردی را که احساس ناامیدی می نماید تحت تأثیر قرار دهد حتی بچه ها. پیش از رفتن به مدرسه جدایی از والدین و پس از آن فشارهای تحصیلی و اجتماعی بخصوص تطبیق دادن خود با شرایط موجود در کودک استرس ایجاد می نماید.

بسیاری از بچه ها بعد از ساعات مدرسه فرصتی برای بازی یا استراحت کردن ندارند. اگر کودکی از فعالیت فوق برنامه شکایت دارد و یا تمایلی به انجام دادن آنها ندارد، به این معناست که بیش از حد معمول برای او برنامه ریزی شده است.

نظر فرزند خود را در خصوص فعالیت های فوق برنامه جویا شوید. اگر در این مورد شکایتی داشت مزایا و معایب حذف یک فعالیت را برای او بازگو کنید. در صورتیکه حذف برنامه امکان پذیر نیست راهکارهایی بیابید تا کودک بتواند بدون اضطراب کنترل زمان و وظایف خود را در دست گیرد.

استرس در بچه ها ممکن است با عواملی بیش از آنچه در زندگی آنها اتفاق می افتد تشدید گردد. آیا فرزندتان صحبت های شما درباره مسائل کاری، نگرانی در خصوص بیماری بستگان، و یا جر و بحث با همسرتان بر سر مسائل اقتصادی را می شنود؟ والدین باید مراقب چگونگی صحبت کردن خود در حضور بچه ها باشند زیرا آنها نگرانی پدر و مادر خود را احساس نموده و دچار اضطراب می شوند.

اخبار دنیا نیز می تواند موجب استرس گردد. بچه های که تصاویر ناراحت نماینده در تلوزیون تماشا می نمایند و یا اخبار مربوط به بلایای طبیعی، جنگ یا تروریسم را می شنوند ممکن است نگران امنیت خود یا افراد مورد علاقه خود شوند. با بچه ها در خصوص آنچه می بینند یا می شنوند صحبت نموده و برنامه هایی را که تماشا می نمایند کنترل کنید، به این ترتیب در درک بهتر آنچه در جریان است به او یاری می کنید.

عوامل مشکل سازی چون بیماری، مرگ عزیزان یا طلاق نیز مؤثر هستند. اگر این عوامل به فشارهای روزانه که کودک با آنها روبرو است اضافه گردد استرس در او تشدید می گردد. حتی مسالمت آمیز ترین طلاقها برای کودک تجربه ای سخت است زیرا اصلی ترین سیستم امنیتی او یعنی خانواده دچار تغییری جدی می گردد. والدینی که از یکدیگر جدا می شوند هرگز نباید کودک را وادار به انتخاب یکی از طرفین نمایند و یا در حضور او از یکدیگر بدگویی نمایند.

علائم و نشانه ها

همواره تشخیص اینکه بچه ها چه موقع دچار فشار روحی هستند کار ساده ای نیست اما تغییرات رفتاری در کوتاه مدت مانند تغییرات در خلق و خو، ادا درآوردن، تغییر در الگوهای خواب یا شب ادراری می تواند نشانه هایی از وجود استرس در کودک باشد. بعضی از بچه ها دچار مسائل فیزیکی مانند دل درد یا سردرد می شوند، بعضی در تمرکز و انجام تکالیف درسی مشکل دارند و بعضی دیگر گوشه گیر شده و بیشتر وقت خود در تنهایی سپری می نمایند.

در بچه ها کم سن و سال تر استرس ممکن است موجب پیدایش عادات جدید رفتاری گردد مانند مکیدن انگشت، پیچاندن موهای خود یا انگشت کردن در بینی. بچه ها بزرگتر ممکن است دروغ بگویند، موجب آزار و اذیت دیگران شوند یا پرخاشگری نمایند. همچنین کودکی که دچار فشار روحی است ممکن است کابوسهای شبانه داشته باشد، جدایی از والدین برایش مشکل باشد، به کوچک ترین مسائل واکنش شدید نشان دهد یا در عملکرد تحصیلی خود دچار مسائل جدی گردد.

روش های درمان

هنگام یاری به بچه ها برای نداشتن استرس، نباید او را مجبور کنید که هنگام صحبت با شما نباید نگران چیزی باشد. این نوع مکالمه می تواند احوال او را بدتر از پیش کند. بهتر است از روش شنیدن فعال بهره ببرید: هنگامی که کودک با شما صحبت می نماید مستقیما به او نگاه کنید، حرف های او را درک و سپس به روش خودتان، حرف هایش را برای او تکرار کنید. به طور مثال، من تصور می کنم قرار دیدار فردا با دکتر باعث شده تا عصبی بشوی.

حتما در نظر داشته باشید که شما باید مشکل فرزند خود را درک کنید و هرگز نباید او را تحقیر کنید. ضمناً، باعث افزایش احساس ترس او هم نشوید. به طور مثال، اگر فرزند شما برای ایفای نقش خود در تئاتر مدرسه دچار اضطراب شده است، شما نباید با گفتن اینکه همه والدین بچه ها هم در سالن حضور دارند و او را تماشا می نمایند، به ترسش دامن بزنید. یا مثلا هنگامی که عصبی و بی حوصله است از او نخواهید تا دیالوگ نقش خود را برای شما از حفظ بخواند. این کارها این احساس را به کودک منتقل می نمایند که شما متوجه شده اید او ترسیده است و این مساله برای کودک چندان خوشایند نیست.

والدین نباید از موقعیت هایی که موجب هراس و اضطراب بچه ها می گردد، دوری نمایند. به طور مثال، بعضی از بچه ها از عروسک های بزرگی که جلوی فروشگاه ها یا رستوران ها می ایستند و تبلیغ می نمایند، می ترسند. مادر و پدر این کودک نباید او را فورا از محل دور نمایند، بلکه باید دست فرزند خود را بگیرند و با هم نزدیک آدمی شوند که لباس مثلا خرس یا خرگوش پوشیده است. وقتی کودک در کنار شما باشد و مطمئن گردد از او محافظت می کنید با اضطراب کمتری به عروسک نزدیک می گردد و شاید پس از چند دقیقه همه نگرانی او از بین برود.

یکی دیگر از روش های مقابله با اضطراب بچه ها، حرف زدن در خصوص نگرانی ها است. به طور مثال، اگر فرزند شما نخستین روز مدرسه اش است و اضطراب و ترس زیادی دارد، با او در خصوص محیط مدرسه صحبت کنید. در خصوص اتفاق هایی که ممکن است برای او پیش بیاید حرف بزنید و روش کنار آمدن را نیز به او آموزش دهید. همچنین، به او بگویید در مدرسه دوستان جدید بسیاری پیدا خواهد نمود و لحظه های شادی خواهد داشت.

• باید به این نکته توجه داشته باشید که هدف شما کم کردن اضطراب و نگرانی در فرزندتان است و نباید ترس های او را از پایه و اساس سرکوب کنید.
• اگر اضطراب کودک شما زیاد است، بهتر است با روانشناس یا پزشک بچه ها مشورت کنید.

گردآوری شده توسط گروه هفت گنج