جدال میراث و تاریخ با کمبود اعتبار، سقف ناامن بر سر بازار دزفول - مرد کوچک

جهت دریافت خدمات اجرای معنی روف گاردن با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. روف گاردن و بام سبز با بهترین قیمت و بهترین کیفیت را از ما بخواهید.

اینجا دزفول است که با حضور در شهر هنوز هم گزینه اول و آخر مسافران و گردشگران ایرانی و خارجی است تا با ورود به آن، علاوه بر لذت بردن از شگفتی های تاریخی و معماری این بازار، به صورت یکجا با صنایع دستی، سوغات و هنرهای اصیل شهرستان دزفول آشنا شوند.

در تمام بازار وجود تعداد زیاد مغازه به هم چسبیده خودنمایی می نماید. آن چنان تنوع اجناس زیاد است که محال است کسی دست خالی از آن خارج گردد. سروصداهای بی وقفه از سوی مغازه داران و دست فروشان برای معرفی اجناسشان باعث شده تا لحظه ای این بازار تاریخی از تکاپو دور نماند. در این بین اما صداهای مربوط به راسته هایی همچون آهنگران همانند شنیدن صدای آوازی دل نشین، گوش هر رهگذری را نوازش می دهد. صداهایی که حکایت از هنرهایی اصیل و فرهنگی غنی برای شهر آجری ایران یعنی دزفول دارد.

لزوم توجه اساسی به نظافت

یکی از شهروندان دزفولی حاضر در بازار قدیم در مصاحبه با خبرنگاران اظهار می نماید: هنگام مسافرت به استان های یزد، اصفهان و شهر تبریز سعی می کنم همواره سری به بازارهای تاریخی آنها نیز بزنم اما بسیار خوشحالم که در شهر زادگاه خودم نیز از چنین نعمت تاریخی ارزشمندی برخوردار هستم.

مهسا حقانی می گوید: اما متأسفانه وقتی نحوه رسیدگی به بازارهای مذکور و بازار تاریخی دزفول را با هم مقایسه می کنم، می بینم که بازار قدیم ما به شدت مورد بی مهری مسئولان قرارگرفته و روزبه روز از گذشته خود دور می گردد.

وی می افزاید: آشفتگی ظاهری بازار، به شدت نمایان است و احتیاج به یک ساماندهی اساسی دارد ضمن اینکه دستگاه های مربوطه باید نسبت به پاک سازی این مکان با توجه به پیشینه و جایگاهی که دارد توجه و حساسیت بیشتری به خرج دهند چرا که بازار روزانه پذیرای گردشگران است بنابراین نباید اجازه داد زباله های کف بازار که مربوط به بعضی مغازه ها هستند ذوق گردشگران را کور کند.

مهم ترین مرکز خدماتی شهر در گذشته

عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول در مصاحبه با خبرنگاران عنوان می نماید: هویت فرهنگی به عنوان عاملی جهت دهنده موجب پیدایش شیوه های منحصربه فردی در معماری سنتی شهرهایی نظیر دزفول بوده است.

نجمه مورث نوری با بیان اینکه در معماری شهرها و بازارها به عنوان کانون فعالیت های اجتماعی و فرهنگی شهرهای ایران به شدت تحت تأثیر فرهنگ عامه بوده است، بیان می نماید: دزفول از جمله شهرهای تاریخی و باستانی استان خوزستان است که ساختاری ویژه و خاص دارد به گونه ای که علاوه بر معماری مسکونی، معماری بازار قدیم دزفول نیز بسیار شاخص و با اهمیت جلوه می نماید که قدمت و پایداری این بازار خود گواهی بر این مدعا است.

وی با اشاره به اینکه بازار کهنه دزفول در گذشته به عنوان مهم ترین مرکز خدماتی دزفول در مجاورت محله قلعه قرار داشته است، می افزاید: چنانکه در سفرنامه ها آمده، بازار به صورت میدان بوده که همه معاملات در آن انجام می گرفته است.

عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول با بیان اینکه بازار از یک سو در مجاورت مسجد جامع و از طرف دیگر به دو سرْ میدان ختم می گردد، می گوید: بازار قدیم دزفول در مرتفع ترین شیب شهر بنا شده و امتداد گذرهای محلات به آن ختم می گردد. مراکز محلات و گذرهای اصلی بازار شهر بر اساس توپوگرافی زمین شکل گرفته اند و حرکت پیاده به وسیله گذرها همگی به بازار ختم می گردد.

وجود انواع صنایع دستی دزفول

مورث نوری یادآور می گردد: این بازار از چهار راسته بزازان، آهنگران، خرده فروشان و خراطان تشکیل شده که هم اکنون از چهار راسته مذکور فقط راسته آهنگران و بزازان فعال بوده و دو راسته دیگر را انواع مشاغل تشکیل می دهند.

وی بیان می نماید: در این بازار انواع صنایع دستی از قبیل خراطى (شامل ساخت شمعدانى، قلیان و ...) کپو، کرتله بافى، گلیم بافى، عبابافى، سجاده بافى، نمدمالى و سایر صنایع دستی دزفول عرضه می گردد.

عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول عنوان می نماید: در میان این بازار، کاروانسراى زیبایى موسوم به کاروانسراى بازار خودنمایی می نماید که به تنهایی نیز ارزش تاریخی زیادی دارد.

مورث نوری همچنین ادامه می دهد: قدیمی ترین بنایی که در بازار قدیم دزفول وجود دارد بقعه شیخ اسماعیل قصری است که قدمت آن به قرن ششم هجری قمری می رسد.

حس دل نشین ساباط های بازار

وی با بیان اینکه ورودی های آجری بازار و کف پوش های آن که به تازگی به سبک سنتی احیا شده اند، فضای دل نشینی را در بازدید از بازار قدیم به وجود آورده است، اظهار می نماید: در این بازار بنایی آجری در کنار راسته آهنگران وجود دارد که از آن با نام ساباط بازار یاد می گردد. این بنا که حس تاریخی دل نشینی برای ورود به این راسته می دهد مربوط به دوره قاجاریه است که در سال های اخیر توسط سازمان نوسازی شهرداری دزفول مرمت شده است.

عضو انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول می گوید: ساباط های دزفول سبب پیوستگی بافت تاریخی این شهر در گذشته بوده اند و در حال حاضر نیز بافت گردی را برای علاقه مندان لذت بخش تر نموده اند.

پروژه محرک سازی

شهردار دزفول نیز در مصاحبه با خبرنگاران با بیان اینکه بازار قدیم دزفول یک مجموعه تاریخی با ارزش برای شهر محسوب می گردد، عنوان می نماید: در شهرداری دزفول یک طرح جامع در سه مرحله تدوین نموده ایم که یک مرحله آن تصویب شده است تا بتوانیم طرح مذکور را مبنای اقدامات خود قرار دهیم.

محمدرضا کرمی نژاد با اشاره به اینکه بازار قدیم دزفول دارای یک پروژه محرک سازی است، می افزاید: ما توانسته ایم در مدت های اخیر راسته خراطان را با استفاده از سقف سبک، مسقف کنیم و عملیات بدنه سازی این راسته در جهت مقاوم سازی آن نیز در دستور کار است.

وی تصریح می نماید: به دلیل کمبود اعتبار مجبور به استفاده از سقف سبک بودیم اما قطعاً عملیات بدنه سازی این راسته از بازار را متناسب با هویت تاریخی آن انجام می دهیم.

ایجاد سقف سنتی در راسته آهنگران

شهردار دزفول بیان می نماید: قصد داریم راسته آهنگران بازار قدیم را با استفاده از سقف های سنتی مسقف کنیم. با توجه به گران بودن خرید این گونه سقف ها، منتظر هستیم تا شرایط نقدینگی بهتر گردد تا بتوانیم راسته آهنگران بازار را متناسب با هویت آن مسقف کنیم.

کرمی نژاد با بیان اینکه پیمانکار این پروژه نیز از کاشان معین شده، می گوید: بنابراین هزینه سقف سنتی و بدنه و کف سازی راسته آهنگران اعتباری بالغ بر دو میلیارد و 500 میلیون تومان است که پیش بینی می گردد تا اوایل سال آینده این عملیات را آغاز کنیم.

وی در مورد آخرین شرایط مرمت کاروانسرای بازار نیز می افزاید: کاروانسرا بازسازی شده و تنها قسمتی از آن به جامانده است که پیش بینی می گردد تا خاتمه سال بازسازی این اثر تاریخی موجود در بازار نیز به خاتمه برسد.

اجازه تغییر در بازار نمی دهیم

شهردار دزفول یادآور می گردد: شهرداری با یاری اداره میراث فرهنگی شهرستان تا حد امکان اجازه نمی دهد هیچ گونه ساخت وساز غیرمجازی در بازار انجام گردد و در صورت مشاهده همانند گذشته با متخلفان برخورد خواهیم کرد.

کرمی نژاد اضافه می نماید: تمام بازار به بدنه سازی متناسب با هویت تاریخی اش احتیاج دارد اما ما مجبور هستیم صرفاً متناسب با اعتبارات تخصیص یافته در آن ورود کنیم بنابراین در حال حاضر اعتبار را تنها برای مسقف کردن بازار و اندکی بدنه سازی در نظر گرفته ایم.

وی همچنین با بیان اینکه روزانه نظافت و پاک سازی بازار قدیم در دو مرحله توسط خدمات شهرداری دزفول انجام می گردد، در مورد معضل پارک بیش از اندازه موتور در بازار می گوید: هر بار که موتورها را از بازار خارج می کنیم و برای آنها پارکینگ هایی در نظر می گیریم با اعتراض ساکنان منازل مجاور بازار قدیم روبرو می شویم بنابراین تا رسیدن به برنامه ای مطلوب و راه حل مجبور هستیم این معضل را تحمل کنیم.

بازار برای ادامه حیات احتیاجمند توجه است

به گزارش خبرنگاران، بازار تاریخی دزفول یکی از قدیمی ترین مراکز تجاری، مالی و تاریخی کشور است که باگذشت 10 قرن هنوز هم حیات مالی در آن جاری است. بازاری که با حضور در بافت تاریخی شهر مجموعه بی نظیری را برای هر گردشگر و علاقه مندی به وجود می آورد سال هاست که به نحو شایسته به آن رسیدگی نشده است.

در سال های اخیر خبرهای زیادی مبنی بر تغییر کاربری بعضی مغازه های موجود در بازار و تخریب و خطر نابودی بعضی آثار ارزشمند تاریخی در آن به گوش رسید. خبرهایی که قطعاً زنگ خطر بزرگی برای میراث استان و حتی کشور بود اما گویا صدای این زنگ خطر به گوش متولیان امر نرسیده زیرا همین که می بینند بازار پا برجا است گویا برایشان کافی است. غافل از اینکه بازار تاریخی دزفول که حکم اصالت شهر را دارد سال هاست که آن رونق گذشته را ندارد و بی فروغ تر از همواره به نظر می رسد.

شاید آزار دهنده ترین صحنه در بازار نصب شاپ بندی های غیراصولی، فرسوده و گاها نصب پلاستیک به عنوان شاپ بر سر در بعضی مغازه ها و استفاده از مصالح مدرن همچون گچ و سیمان در مرمت مغازه ها باشد که در سرتاسر بازار می توان این موارد را مشاهده کرد. موضوعی که نما و هویت تاریخی بازار را تحت تأثیر قرار داده و گویی ساکنان بازار با دست خودشان می خواهند اصالت شهر را به خاطره تبدیل نمایند.

واقعیت این است که بازار قدیم دزفول هنوز هم زنده است اما برای زنده ماندن احتیاجمند برنامه ریزی از سوی میراث فرهنگی استان و کشور است تا همچنان تاریخ در آن زنده بماند. تاریخی که اگر فراموش گردد قطعاً مرگ فرهنگ شهر را نیز رقم خواهد زد.

ای کاش مادامی که سخن از میراث تاریخی یک شهر و دیار به زبان می آید جملاتی همچون کمبود اعتبار داریم و پروژه های دیگری در دست اجرا است از ذهن ها و زبان ها رخت بربندد چرا که فرهنگ و اصالت تاریخی شهر نباید در محاصره این بهانه ها و دلایل گرفتار گردد.

خبرنگار: رویا رجبی